12 EKİM DÜNYA ARTRİT GÜNÜ

Bu hastalıklar, her yaştan insanın hayatında
görülebilen ve sebep olduğu belirtiler nedeniyle
hastaların sağlıklarını olduğu kadar sosyal hayatlarını
önemli ölçüde etkileyen ve hatta yaşam sürelerini
kısaltabilen hastalıklardır.
Artrite yol açan hastalıkların oluşumunda en önemli faktörler olarak; genetik eğilim,
hormonal faktörler, enfeksiyon, bazı ilaçlar, güneş ışınları ve sigara bilinmektedir.
En sık rastlananı, bağışıklık sisteminin başta eklemler olmak üzere vücuttaki dokularda
hasara neden olması sonucu ortaya çıkan ve kalıcı sakatlık/kısıtlılığa sebep olabilen kronik bir
hastalık olan Romatoid Artrit olup Travmatik artrit, Osteoartrit (Eklem Artriti),  Bakteriyel artrit,
Kimyasal veya Hormonal düzen bozukluğundan kaynaklanan artrit ve Gut artriti  gibi tipleri de
vardır.

ROMATOİD ARTRİT (İLTİHAPLI ROMATİZMA)
Tanım: Romatoid artrit nedeni tam olarak bilinmeyen, özellikle eklemlerde simetrik artrit
ile karakterize, vücudun diğer organ (kalp, akciğer, göz, deri) ve sistemlerini de tutabilen kronik
seyirli bir hastalıktır.
Etiyoloji ve Risk Faktörleri:Romatid artritin nasıl oluştuğu tam olarak ortaya
çıkarılamamakla birlikte genetik yatkınlığı olan bir kişinin; olayı tetikleyen çevresel faktörlerle
karşılaşması ile bağışıklık sistemi bozulmakta, bu çevresel faktörler ortadan kalksa bile,
bağışıklık sistemi bir kez bozulduğu için hastalık devam etmektedir. Sigara kullanımı ile
Romatoid artrit riskindeki artış bazı çalışmalar ile gösterilmiştir. Romatoid artrit en sık 40-50
yaşlarında başlar ve kadınlarda erkeklerden 2-4 kat daha fazla görülür.
Belirtiler:Artrit dediğimiz olayda eklemlerde ağrı, şişlik ve tutukluk oluşmaktadır. Eklem
yerlerinde ısı artışı da görülürken, kızarıklık beklenen bir bulgu değildir. Hastalık sıklıkla
vücudun el, el bilekleri ve el parmak eklemleri ile ayak bileği ve ayak parmak eklemlerini tutar.
Daha az sıklıkla da dirsek, diz, ayak bilekleri hastalıktan etkilenirken, kalça, omuz ve boyun
eklemleri olaya çok az oranda katılırlar.

Hastalar özellikle sabah kalktıklarında ellerini kapatmakta zorluk çektiklerini ifade
ederler. Biz bunu sabah tutukluğu olarak adlandırırız. Sabah tutukluğunun yarım saatten uzun
sürmesi, hastalığa tanı konulabilmesi açısında önem taşımaktadır. Yorgunluk ve halsizlik sık
karşılaşılan belirtilerdir.
Hastalığın ilerleyen dönemlerinde kalıcı eklem hasarları (deformite, sakatlıklar)
görülebilmektedir.
Tanı:Romatoid artrit tanısı, dikkatli alınan bir öykü, fizik muayene bulguları ve
laboratuvar testlerine dayanan kriterlere uygun olarak ancak ilgili uzman hekim (Romatolog
veya Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı) tarafından konulmalıdır.
Tedavi:Hastalığın nedeni henüz tam olarak bilinmediğinden, tedavi ile hastalık tamamen
ortadan kaldırılamamaktadır.
Romatoid artritte tedavinin amacı, ağrıyı dindirmek, eklem harabiyetini ve diğer
komplikasyonları önlemek ve hastaların günlük aktivitelerini sürdürmesini sağlamak şeklinde
özetlenebilir. Tedavide birçok branş ve disipline ihtiyaç vardır.
Bu branş ve disiplinler ortak hareket etmeli ve birbirleriyle iletişim halinde olmadırlar.
Romatoid artrit tanısının erken konulması ve hemen tedaviye başlamak ilk hedef olmalıdır.
Hastalığı baskılayarak, hastanın yaşam kalitesini düzeltmek, günlük ve mesleksel aktivitelerini
eksiksiz yerine getirebilmesini sağlamak çok önemlidir. Eklemlerde görülebilecek hasarları en
aza indirmek ve hatta engellemek tedavideki en büyük amaçtır. Hastaya en uygun tedaviyi
vermek gerekli kontrol sıklığını belirlemek için yeterli özen gösterilmelidir.

OSTEOARTRİT (KİREÇLENME)
Tanım: Osteoartrit (OA) esas olarak eklem kıkırdağı, bunun yanı sıra
ligamanları(bağları) ve altındaki kemiği de etkileyen dejeneratif (hasarlayıcı) bir eklem
hastalığıdır. Bu yapılardaki bozulma zamanla ağrı ve eklem hareketlerinde kısıtlanmaya neden
olmaktadır. Önceden yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak düşünülürken, son dönemde eklem
yapısı, genetik, mekanik güçler ve diğer diz içi bağ hasarları gibi bir çok faktörün etkileşimi ile
oluştuğu düşünülmektedir.

Sıklık ve Risk Faktörleri: Osteoartrit en sık görülen eklem hastalığıdır. Gelişmekte olan
ülkelerde engelliliğe en sık neden olan on hastalıktan biridir. Yaşlanma ile ilişkilidir ve 40
yaşından sonra başlar. Özellikle diz ve eller olmak üzere, eklemlerde meydana gelen osteoartrit
kadınlarda daha yaygın ve şiddetlidir. Kadınlar özellikle menopozdan sonra daha fazla risk
taşırlar. Hormonların kıkırdak doku üzerine olumlu etki yaptığına dair çalışmalar vardır. Ağrılı
eklemler genellikle hava koşullarına karşı hassastır.

Yağmurdan önce olduğu gibi, ısı azalmaları ve atmosfer basıncının düşmesi kişinin ağrı
eşiğini azalttığı için hastaların ağrılarının şiddetinin artmasına neden olabilir. Bu da, osteoartritli
kişilerin yağmuru nasıl tahmin ettiğini ve eklem ağrılarının neden nem ile bağlantılı olduğunu
açıklamaktadır.
• Osteoartrit özellikle 60 yaş üzeri olanlar
• Aşırı kilosu bulunanlar
• Eklem hastalığı geçirenler
• Eklemin etkilendiği yaralanmalara maruz kalanlar
• Ekleme yönelik cerrahi müdahale yapılanlar
• Doğumsal eklem hastalıkları olanlar
• Mesleki olarak eklemlerini aşırı ve uzun süre zorlayanlarda osteoartrit (eklem
kireçlenmesi) riski daha fazladır.
Belirtiler: Osteoartritle ilgili olarak en sık rastlanan bazı belirtiler şunlardır:
• Bir yada iki eklemde ağrı ve sertlik veya katılık hissi,
• Hareket sırasında eklemden kıtırtı şeklinde ses gelmesi,
• Eklemin genişlemesi, deforme olması,
• Bazı durumlarda şişlik,
*Bu yakınmalar yavaş yavaş ortaya çıkar ve eklemin kullanılması ile kötüleşir.
Osteoartrit herhangi bir eklemde gelişebilirse de bazı eklemlerin hastalıktan etkilenmeye
daha yatkın oldukları bilinmektedir. Boyun, bel, kalça, el parmakları, diz ve ayak parmakları
osteoartritten en çok etkilenen eklemlerdir.
Tanı: Osteoartrit tanısı klinik ve radyolojik bulgulara dayanarak konulur. Osteoartrit
hastalığını düşündüren belirtileri olan kişinin, konunun uzmanı hekim tarafından öyküsü alınır,
kas iskelet sistemi muayenesi yapılarak, sorunlu eklemin radyolojik incelemesi ve gerekli
laboratuvar testleri uygulanarak eklem sorununun osteoartritten mi yoksa başka bir nedene bağlı
olduğu araştırılır. Bu incelemeler ile kesin tanı konulamıyor ise veya ekleminizde osteoartrit
yanında eşlik eden başkaca bir sorunun varlığından şüpheleniliyor ise daha ileri tetkikler de
gerekebilir. Örneğin; Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI) veya Nükleer Tıp incelemeleri
uygulanabilir.

Tedavi: Osteoartrit tedavisinde amaç semptomları azaltmak, engellilik gelişimini
önlemek, yaşam kalitesini arttırmaktır. OA tedavisi kişinin gereksinimlerine ve yaşam tarzına
göre uyarlanmalıdır. Tedavi günlük yaşamda eklemleri korumaya yönelik değişiklikler yapmakla
başlar. Egzersiz önemlidir. Kilo vermek eklemlere binen yükü azaltacağından tedaviye yardımcı
olacaktır. Ağrıyı azaltmak için sıcak veya soğuk uygulamalar, ağızdan ve/veya bölgesel olarak

uygulanan ilaçlar ve çeşitli Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon (FTR) yöntemleri
uygulanabilmektedir. Kaplıca tedaviside ağrının iyileştirilmesinde bir seçenek olabilir. Bu
tedavilerden sonuç alınamazsa eklemlere yapılacak enjeksiyonlar veya cerrahi yaklaşımlar
ağrıdan kurtulmaya ve günlük yaşamı sürdürmeye yardımcı olacaktır.
Eklemleriniz korumak için:
1. Dik durmaya çalışınız. Dik duruş boyun, bel, kalça ve diz eklemlerini korur.
2. Tezgâh yüksekliklerini öne eğilmenize gerek kalmayacak şekilde ayarlayınız.
3. Alçak sandalye oturup kalkarken diz ve kalçaya fazla yük binmesine neden olur.
4. Kolçaklı ve yüksek sandalye tercih ediniz.
5. Ağrılıkları yerden gövdenize yakın tutarak kaldırınız.
6. Yerden herhangi bir şey alırken dizlerinizi bükerek eğiliniz.

İnsanların sağlığını ve sosyal yaşamlarını tehdit eden bu hastalıklarda farkındalığın
arttırılması ve bilgilendirilmesi amacıyla 12 Ekim, Dünya Artrit Günü olarak ilan edilmiştir. Kas
ve eklem hastalıkları konusundaki duyarlılığı artırmak amacıyla kutlanan bugünde, romatizmal
hastalıklar konusunda halkın bilinçlenmesine katkı sağlamak için etkinlikler düzenlenmekte,
romatizmal hastalıkların önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu anlatılmaya çalışılmaktadır.

(Kaynak: Türkiye Kas ve İskelet Sistemi Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı, Halk Sağlığı
Genel Müdürlüğü /Kronik Hastalıklar ve Yaşlı Sağlığı Dairesi Başkanlığı)

TEKİRDAĞ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı